Wdrożenie standardów opieki nad dziećmi do lat 3 od 1 stycznia 2026 r.

Nowy obowiązek dla żłobków, klubów dziecięcych i dziennych opiekunów: analiza prawna i praktyczne wskazówki wdrożeniowe.

Wprowadzenie od 1 stycznia 2026 r. nowych standardów opieki
nad dziećmi do lat 3 to jedna z najdalej idących reform w obszarze wczesnej opieki i edukacji od czasu uchwalenia ustawy z 4 lutego 2011 r. Zmiana obejmuje wszystkie formy opieki: żłobki, kluby dziecięce oraz dziennych opiekunów,
bez względu na to, czy są to podmioty publiczne czy niepubliczne. Jej celem
jest realna przebudowa sposobu organizacji pracy, komunikacji z rodzicami, dokumentowania procesów i monitorowania jakości. Dotychczasowe przepisy,
w tym rozporządzenie z 19 września 2023 r., stanowiły jedynie wstęp do tego,
co od 2026 r. staje się już prawnie obowiązującym standardem działania instytucji opieki.

Nowe standardy zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy
i Polityki Społecznej z 13 grudnia 2024 r. (Dz.U. 2024 poz. 1882). Akt wydano
na podstawie art. 6c ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, który upoważnia Ministra do ustalenia zarówno standardów niezbędnych,
jak i fakultatywnych. Choć art. 6d ustawy posługuje się sformułowaniem,
że podmiot „może uwzględnić” standardy, treść rozporządzenia stanowi,
że standardy niezbędne mają charakter obowiązkowy, a ich spełnienie
jest warunkiem wpisu do rejestru i legalnego prowadzenia placówki. Wynika
to wprost z § 1 rozporządzenia oraz z przepisów dotyczących monitorowania realizacji standardów.

W praktyce oznacza to, że żłobek, klub dziecięcy czy dzienny opiekun muszą posiadać pełną, spójną dokumentację określającą m.in. zasady organizacji pracy, komunikacji z rodzicami, świadczenia opieki. Rozporządzenie także wymaga,
aby placówka była w stanie wykazać w sposób udokumentowany, że realizuje standardy w codziennej praktyce. Jednocześnie rozporządzenie znacząco podnosi znaczenie współpracy z rodzicami. Wszystkie te elementy, zgodnie
z rozporządzeniem, muszą być udokumentowane i poddawane okresowej ocenie.

Aby wdrożyć standardy na czas, konieczne jest podejście projektowe. Pierwszym krokiem powinna być analiza treści standardów. Następnie: audyt dokumentacji obowiązującej w placówce. W praktyce zdecydowana większość instytucji będzie musiała opracować kompletny system dokumentów od nowa,
albo co najmniej gruntownie zaktualizować dokumenty już istniejące. Kolejnym etapem jest opracowanie pełnego pakietu procedur i zasad obowiązujących
w placówce oraz wprowadzenie narzędzi monitorowania ich realizacji. Dopiero po zakończeniu tej pracy możliwe jest wdrożenie praktyczne: szkolenia personelu, zmiana rutyn działania oraz uporządkowanie komunikacji z rodzicami.

Najczęstsze ryzyka są łatwe do przewidzenia: brak wymaganej dokumentacji, dokumenty niespójne z praktyką działania, brak monitorowania realizacji standardów, niewystarczające szkolenia kadry oraz niedostosowanie umów
i regulaminów do nowych wymogów.

Placówki, które rozpoczęły porządkowanie dokumentacji w latach 2023–2024, są w uprzywilejowanej sytuacji, ale wyłącznie wtedy, gdy ich dokumenty zostaną dostosowane do treści załączników rozporządzenia. Sam fakt posiadania procedur nie gwarantuje zgodności, gdyż liczy się ich spójność z obowiązującymi standardami i praktyczne wdrożenie.

Nowy system standardów to model zarządzania jakością opieki,
który obejmuje każdy aspekt działalności instytucji. Rozporządzenie z 2023 r. było zapowiedzią zmian. Rozporządzenie z 2024 r. przeprowadza pełną reformę, która od 1 stycznia 2026 r. staje się obowiązującym standardem funkcjonowania wszystkich instytucji opieki nad dziećmi do lat 3.

adwokat dr Agnieszka Sylwia Wojciechowska